Szczepy

W Austrii urzędowo do produkcji win jakościowych Qualitätswein i Prädikatswein (wino słodkie) zatwierdzonych jest 35 odmian winogron - 22 odmian białych i 13 czerwonych. Produkcja czerwonych win nadążając za światową modą podwoiła się przez ostatnie dwie dekady i teraz czerwone szczepy obsadzają jedną trzecią winnic Austrii o całkowitej powierzchni 46,000 hektarów.

Austria ma doskonałe lokalizacje dla znanych na arenie międzynarodowej znanych odmian  takich jak Riesling, Pinot Blanc, Chardonnay, Muskateller, Traminer, Pinot Noir, Merlot, Cabernet i Syrah. Ale nawet ważniejsze jest portfolio miejscowych odmian z Grüner Veltlinerem na czele. Ta biała odmiana pokrywa prawie jedną trzecią winnic Austrii. Oprócz Grüner Veltlinera, inne białe odmiany to Neuburger, Rotgipfler, Zierfandler i Roter Veltliner.  Czerwone lokalne odmiany takie jak  Zweigelt (krzyżówka Blaufränkischa,i St. Laurenta), Blaufränkisch, St. Laurent i Blauer Wildbacher są także wysoce cenione i faktycznie coraz bardziej poszukiwane przez konsumentów wina znudzonych już trochę odmianami międzynarodowymi.

Wybrane szczepy

Wina białe:

Chardonnay (Morillon)
Pochodzenie:Francja, Burgundia
Areał winnic:1,431 ha, 3.1%.
W Styrii Morillon to nazwa tradycyjnie stosowana jako synonim Chardonnay.
 
Wino: W zależności od poziomu dojrzałości, wina może zmieniać od niedojrzałego, cienkiego i trawiastego do w pełni dojrzałego i potężnego. Stosuje się powszechnie dwa rodzaje winifikacji - w "klasycznych" zbiornikach stalowych, które akcentują owocowość i różnorodną kwasowość; oraz najbardziej rozpowszechniony na arenie międzynarodowej sposób - dodatkową malolaktyczną fermentację i dojrzewanie w beczkach. Najważniejszą cechą wielkiego Chardonnay jest jego złożoność, która przychodzi tylko wtedy, gdy winogrona są uprawiane w szczególnie dobrych lokalizacjach na wapiennej glebie. Najlepszym przykładem tych złożonych Chardonnay są z wina północnego Burgenlandu (Leithagebirge) i Styrii. 

Frühroter Veltliner (Malvasier)
Pochodzenie:Austria
Areał winnic:424ha, 0.9%. 
Ta stara autochtoniczna odmiana winorośli jest szeroko uprawiana w Thermenregion, Weinviertel i w Wagram. Jednak powierzchnia winnic zmniejszyła się o 32,2%  pomiędzy rokiem 1999 a 2009.

Wino: Do wczesnego picia; o delikatnie zaznaczonej kwasowości, małej zawartości alkoholu i ziołowym bukiecie, z nutą białych kwiatów i gorzkich migdałów.

Muskateller (Gelber Muskateller, Roter Muskateller)
Pochodzenie: nieznane ale prawdopodobnie z Włoch lub Grecji
Areał winnic: 527ha, 1.1%. 
Od końca ubiegłego wieku,w wyniku zwiększonej popularności  tą odmianą było obsadzane coraz więcej winnic. Pomiędzy rokiem 1999 a 2009, areał winnic wzrósł z 143 do 527 ha - o 267% !

Wino: Muskateller daje wina o mniej lub bardziej intensywnym zapachu gałki muszkatołowej i rózy i podobnych smakach na podniebieniu. Przy mniej dojrzałych gronach pojawia się dość wyraźna kwasowość. Muskateller szczególnie dobrze sprawdza się  jako aperitif oraz dodatek do lekkich przekąsek.

Traminer (Gewürztraminer, Roter Traminer, Gelber Traminer)
Pochodzenie: Najprawdopodobniej z południowo-wschodniej Europy.
Areał winnic: 321ha, 0.7%. 
Chociaż rozpowszechniona na całym świecie, odmiana uprawiana jest w Austrii głównie w małych winnicach do produkcji win typu Prädikat. 

Wino: Wina charakteryzują się niską kwasowością, ale za to bogatym aromatem (róże, cytryny, jagody, rodzynki, suszone owoce), mają dobrą trwałość i doskonały potencjał starzenia. 

Grüner Veltliner
Pochodzenie:Austria
Areał winnic:13,518 ha, 29.4%

Grüner Veltliner to  najważniejsza rodzima odmiana winorośli w Austrii.  Uprawa najbardziej rozpowszechniona była w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku w związku z wprowadzeniem przez Lenza Mosera nowatorskiego systemu prowadzenia winorośli. Dziś GV jest powszechnie uprawiany zwłaszcza w Dolnej Austrii i północnej części Burgenlandu.  Mimo że obszar unasadzeń zmniejszył się o 22% pomiędzy rokiem 1999 a 2009, to nadal szczep ten utrzymuje dominującą pozycję w całkowitej powierzchni winnic Austrii.

Wino: Grüner Veltliner tworzy wina o wszystkich poziomach jakościowych - od jasnych, stonowanych i kwasowych do bardzo dojrzałych win typu Prädikat. Lokalizacja i wydajność mają kluczowe znaczenie dla jakości. Najbardziej preferowane są wersje o ostrym, pieprznym smaku, choć lubiane są i wersje z nutami owoców pestkowych. 

Muskat Ottonel
Pochodzenie:Francja, Angers
Areał winnic:360ha, 0.8%. Uprawiane głównie w okolicach jeziora Nezyderskiego (Neusiedlersee) w Burgenlandzie. 

Wino: Szczep daje pełne ale łagodne wina o delikatnym smaku gałki muszkatołowej. Z bardzo dojrzałych winogron można wytwarzać łagodne, bardzo sprężyste słodkie wina, świetnie pasujące do deserów.   

Neuburger
Pochodzenie: Austria, Wachau. 
Areał winnic:652 ha, 1.4 %. W ostatnich latach powierzchnia uprawy zmalała o blisko 40%.

Wino: Neuburger dostarcza głównie dość mocne, pełne ale łagodne wina o neutralnym smaku i charakterystyczych orzechowych aromatach.  Młode wersje są ostrzejsze i z kwiatowymi nutami. Wina z tego szczepu są wysoko cenione prze koneserów.

Riesling
Pochodzenie:Niemcy, Nadrenia
Areał winnic:1,863 ha, 4.1 %
Pochodzenie: Niemcy, Oberrhein. Najwcześniej udokumentowana była ta odmiana w 1435 w Rüsselsheim.
Riesling został przeniesiony znad Renu nad naddunajskie tereny w Austrii i jest obecnie - obok Grüner Veltlinera - najważniejszą białą odmianą win w Wachau.  Szczep ten nasadzana jest  również w Kremstal, Traisental, Kamptal jak i rejonie  Wiednia i Wagram. Riesling jest późno dojrzewającą odmianą stąd dobrze sprawdza się w Austrii. Obszar uprawy Rieslinga wzrósł o 13% pomiędzy rokiem 1999 a 2009.

Wino: Młode Riesling mają uroczy owocowy aromat i smak, z czasem przekształcają się w wielkie i złożone wina. Pojawiąją się wówczas nuty owoców pestkowych a także brzoskwini, moreli i owoców egzotycznych. Wina zwłaszcza z lokalizacji w dolinie Wachau, Kremstal, Kamptal i Traisental odzwierciedlają mineralność podłoża składającego się z łupków lub krzemienia. Gdy winogrona z późnych zbiorów zakażone są szlachetną pleśnią  (Botrytis Cinerea), powstają specjalne wina są typu Auslese, Beerenauslese czy Trockenbeerenauslese o wyjątkowej jakości i wspaniałym bukiecie.

Müller-Thurgau (Rivaner)
Pochodzenie: Niemcy
Odmiana ta została wyhodowana w 1882 roku w Geisenheim przez szwajcarskiego botanika Hermanna Müllera pochodzącego z kantonu Thurgau. Müller Thurgau jest najstarszym udanym i nowym gatunkiem winorośli i rozprzestrzenił się na całym świecie ze względu na dużą plenność i odporność na choroby. 
Areał winnic: 2102 ha, 4,6%. Ta odmiana rośnie we wszystkich austriackich regionach winiarskich. Ale pomiędzy rokiem 1999 i 2009 powierzchnia uprawy zmniejszyła się o 36,1%, wraz ze spadkiem popularności win z tego szczepu.

Wino: Ta wcześnie dojrzewająca odmiana daje łagodne wino o lekko egzotycznym smaku. Słodkie typu Prädikat mogą osiągnąć bardzo wysoki poziom jakości.

Rotgipfler
Pochodzenie: Austria, Thermenregion
Areał winnic: 105 ha, 0,2%. Uprawiana prawie wyłącznie w Thermenregion. 

Wino: Przy  silnym ograniczeniu wydajności, wino z Rotgipflera wykazuje wysoką zawartość ekstraktu, przyjemną kwasowość oraz znakomity bukiet. Często kupażowany jest z innym endemicznym szczepem Zierfandler, tworząc tradycyjne w regionie Thermenregion wino. W najsłynniejszym wydaniu z okolic Gumpoldskirchen, daje ten kupaż słodkie wino, które jest pełne i pikantne z typowym bukietem migdałów i pistacji. Potrafi być eleganckie i zrównoważone dzięki świeżej kwasowości oraz dojrzewać przez wiele lat. 

Sauvignon Blanc
Pochodzenie: Francja, Loire. Odmiana ta została wprowadzona w Styrii w XIX wieku przez arcyksięcia Johanna. W tym czasie była znana jako Muskat-Sylvaner.
Areał winnic: 933 ha, 2,0%. W Austrii, dwukrotny wzrost areału w latach pomiędzy 1999 i 2009 i nadal rośnie szczególnie w Dolnej Austrii, Burgenlandzie i Styrii.

Wino: ta uprawiana na całym świecie,odmiana ma charakterystyczny bukiet, który może być natrętnie trawiasty, kiedy winogrona nie są w pełni dojrzałe. Ale gdy winogrona mają dobrą dojrzałość, rozwijają się złożone aromaty czarnej porzeczki, agrestu i owoców tropikalnych. Później zbierane winogrona pozwalają wytworzyć wina o wspaniałym potencjale starzenia, zwłaszcza po malolaktycznej fermentacji i dojrzewaniu w barrique. 

 
Weißburgunder (Pinot Blanc, Klevner)
Pochodzenie: Francja, Burgundia
Areał winnic: 1995 ha, 4,3%. 

Wino: Tylko w dobrych lokalizacjach ta odmiana daje wina o najwyższej jakości. Młode wina mają kwiatową ekspresję i pikantną kwasowość, natomiast leżakowane rozwijają aromaty chleba i orzechów. Dojrzewanie zachodzi powoli i najwyższą jakość uzyskuje to po dłuższym leżakowaniu. Austriackie wina z tego szczepu zasługują na dużą uwagę.

Welschriesling
Pochodzenie: Północne Włochy (Riesling italico)
Areał winnic: 3597 ha, 7,8%
Wszechstronny Welschriesling daje wina o niemal wszystkich poziomach jakości.  Obszar nasadzeń tego szczepu nieznacznie spadł pomiędzy latami 1999 a 2009.

Wino: Welschriesling daje wino o dobrej kwasowości i owocowym bukiecie zielonego jabłka i cytryny. Służy głównie do wyrobu prostych, orzeźwiających win przeznaczonych do szybkiej konsumpcji, klasycznych Heuriger.  Choć wytrawny Welschriesling może być znakomitym winem do posiłku, to tak naprawdę słodkie wersje typu Prädikat zaliczają do naprawdę wielkich słodkich win na świecie. Beerenauslese i Trockenbeerenauslese mają złoto-żółty odcień, z bogatym bukietem egzotycznych owoców a w smaku pojawiają się nuty miodu pięknie zrównoważone charakterystyczną kwasowością.

Zierfandler (Spätrot)
Pochodzenie:Austria,Thermenregion
Areał winnic: 85 ha, 0,19%. Tea endemiczna odmiana występuje prawie wyłącznie w Thermenregion. Nasadzenia maleją.

Wino: Kiedy winogrona są dobrze dojrzałe dają wina ekstraktywne o przyjemnej kwasowości i subtelnych aromatach. W stylu TBA (Trockenbeerenauslese) w bukiecie dominuje miód i nuty charakterystyczne dla hiszpańskich sherry. Wina Prädikat mają doskonały potencjał starzenia.

Odmiany czerwone:

Pinot Noir (Blauer Spätburgunder,Blauburgunder)
Pochodzenie: Francja, Burgundia
Areał winnic: 649 ha, 1,4%. Pinot Noir uprawiany jest na całym świecie i można go znaleźć także we wszystkich austriackich regionach uprawy czerwonych szczepów winorośli.

Wino: Pinot Noir z winnic o dobrych lokalizacjach, przy wysokiej dojrzałości gron i starannej winifikacji może dostarczyć wysokiej jakości wina o dużym potencjale przechowywania -  mimo tego, że jest trudny w uprawie i winifikacji.  Charakterystyczne dla win z tego szczepu jest niezbyt intensywna barwa o typowym aromacie od malin do wiśni i suszonych śliwek. Potrafi dawać wybitne wina.

Blauer Portugieser
Pochodzenie: Portugalia. Odmiana ta została sprowadzona z Porto do Vöslau przez barona von Fries około 1770.
Areał winnic: 1622 ha, 3,5%. Uprawia się ten szczep głównie w Dolnej Austrii, ale jego znaczenie maleje. Powierzchnia upraw zmniejszyła się o 31,2% pomiędzy rokiem 1999 a 2009.

Wino: Wyższe plony dają proste, neutralne i o jasnej szacie wina, które należy wypić w roku produkcji. Dobre roczniki i ograniczenia wydajności pozwalają wyprodukować z Blauer Portugieser mocniejsze i bardziej ekstraktywne wina.

Blauer Wildbacher
Pochodzenie: Austria, Styria
Areał winnic: 450 ha, 1,0%. Blauer Wildbacher jest uprawiany wyłącznie w Steiermark, głównie w Weststeiermark. Do produkcji słynnego różowego Schilchera jest dozwolone stosowane tylko tego szczepu.

Wino: To owocowo-świeże i solidne wino charakteryzuje bardzo wysoka kwasowość  -  pija się je również jako aperitif. Zbierana z siedlisk o podłożu z gnejsów i łupków, odmiana ta daje wina o trawiastym, ziołowym smaku.

Zweigelt
Pochodzenie: Austria. Nowa krzyżówka St.Laurenta i Blaufränkischa, stworzona przez prof Fritza Zweigelta w 1922 roku w Centrum Nauczania i Badań Winiarstwa i Ogrodnictwa (LFZ) w Klosterneuburgu.
Areał winnic: 6476 ha, 14,1%. W celu zapewnienia szerokiego rozwoju tej odmiany, znany producent Lenz Moser w latach 50 ubiegłego wieku wprowadził nowy system prowadzenia winorośli na wysokich pergolach (Hochkultur), który się świetnie sprawdził przy tym szczepie.  Pod koniec ubiegłego wieku, gdy obszar nasadzeń czerwonych odmian winorośli zaczął się zwiększać, Zweigelt stanowił w tym największy udział.  Pomiędzy latami 1999 i 2009,  powierzchnia winnic z Zweigeltem wzrosła o 48,9%.

Wino: Zweigelt daje lekko fioletowo-czerwonawe wino z miękkimi taninami. W starszych rocznikach pojawiają się nuty wiśni. Bardzo często wyższej jakości wina dojrzewaja również w dębowych beczkach dajać rzeczywiście wspaniałe wina.

Blaufränkisch
Pochodzenie: Austria. 
Areał winnic: 3225 ha, 7,0%. Blaufränkisch występuje zwłaszcza w regionach uprawy wina  Burgenlandu, a także we wschodniej części Dolnej Austrii (Carnuntum).

Wino: Typowe nuty tej późno dojrzewającej  odmiany to mocne aromaty jeżyn lub wiśni, łączące się z mocno charakterystyczną kwasowością. Blaufränkisch może dać wina o zwartej strukturze i wybitnych taninach. Wina leżakowane w barrique mają dobry potencjał starzenia.

 
Cabernet Sauvignon
Pochodzenie: France, Bordeaux
Areał winnic: 594 ha, 1,3%. Cabernet Sauvignon został certyfikowany do produkcji Qualitätswein w Austrii dopiero w 1986 roku. 

Wino: Młody Cabernet Sauvignon  jest mocno owocowy z wyraźnymi taninami i bukietem. Podczas starzenia pojawiają się aromaty czarnej porzeczki i często lukrecji i papryki. Dojrzewa późno, należy go sadzić w ciepłych miejscach, w przeciwnym razie w winie mogą się pojawić nuty trawy lub zielonej papryki. Wino potrzebuje dłuższego czasu leżakowania aby taniny mogły dojrzeć. Dojrzewanie w dębowej beczce jest praktycznie obowiązkowe. 

Merlot
Pochodzenie: Francja, Bordeaux
Areał winnic: 649 ha, 1,4%. Merlot został certyfikowany do produkcji Qualitätswein w Austrii dopiero w 1986 roku i jest sadzony w niemal wszystkich regionach uprawy wina z wyjątkiem Styrii. 

Wino: Tylko z z dobrze dojrzałych gron można robić wina o charakterystycznym dla szczepu dobrym owocu, i miękkich, harmonijnych garbnikach. Bardzo dojrzałe wina mają dobry potencjał starzenia. 

 
St. Laurent
Pochodzenie: Austria, Niederösterreich. Nazwa St. Laurent pochodzi od imienia Świętego Wawrzyńca, którego imieniny wypadają 10 sierpnia – w dniu w którym winogrona zaczynają zmieniać kolor (Veraison).
Areał winnic: 778 ha, 1,7%. Ta lokalna odmiana  występuje głównie w północnej części Thermenregion i w Burgenlandzie. Areał zwiększył się o 87,5%  pomiędzy rokiem 1999 a 2009.

Wino: St Laurent daje ciemne, mocne i owocowe wina z dominującym aromatem wiśni. Z ręki dobrego winiarza mogą wyjść wina o wysokiej jakości i wysokim potencjale starzenia.